Maritiem Digitaal
collectie zoeksyteem van de maritieme musea
Volmodel van een drijvende graanelevator
| titel | Volmodel van een drijvende graanelevator |
|---|---|
| inventarisnummer | M10168 |
| collectie | modellen en maquettes |
| museum | Maritiem Museum Rotterdam
 |
| omschrijving | Het model van de drijvende graanelevator heeft een rood onderwaterschip, een verder gebroken-witte romp en een zwart dek. Aan voor- en achterzijde van de elevator staat een verticale ankerlier opgesteld met een anker in de kluisgaten. Langs bak- en stuurboord zijn verschillende bolders geplaatst en bovendien één winch met verhaalkop per boord. Het model heeft een grijze opbouw voor het turbinehuis met plexiglazen delen zodat het interieur zichtbaar is. Ook de bovenzijde van het ketelruim is in plexiglas uitgevoerd, waarop de zwarte schoorsteen is geplaatst. Aan het turbinehuis zijn de vier grijze zuigmonden (‘doezen’) bevestigd, die met houten bomen kunnen worden uitgezet. De eveneens grijze stortbuis kan middels een takel in lengte worden versteld. Op het dek staan verder nog twee kleine lichtgrijze dekhuizen en de opgang naar de onderdekse verblijven. Verder zijn er nog enkele deklichten geplaatst om de onderliggende ruimten te kunnen verlichten. Het model heeft een vlaggenmast met de Nederlandse vlag aan het hek en een davits met een klein grijs sloepje op de boeg. Het beslag is verder van messing. De overslag en opslag van graan speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van de Rotterdamse haven. Tot het einde van de 19e eeuw is dit werk enorm arbeidsintensief. Bootwerkers scheppen het graan in grote manden of zakken die uit het ruim van het schip worden gedragen of getakeld. De zakken worden gewogen en geregistreerd voordat ze verder mogen worden vervoerd. Aan het begin van de 20 eeuw wordt de graanoverslag in de Rotterdamse haven gemoderniseerd naar Londens voorbeeld. Er worden drijvende pneumatische elevatoren geïntroduceerd, allemaal gebouwd onder licentie van de Duitse firma Luther. Deze zuigen het graan uit de zeeschepen waarna het in een binnenvaartschip of een graansilo wordt gestort. Ondertussen wordt het graan ook automatisch gewogen. Het maximaal haalbare loscapaciteit van zo’n graanelevator (‘veter’) is 200 ton per uur, tegenover de 10 ton per uur voor handmatig lossen. De introductie van de graanelevatoren zorgt voor veel opschudding in de Rotterdamse haven. Bootwerkers, zakdragers en graanwegers verliezen massaal hun werk en gaan de straat op om te demonstreren tegen de mechanisering van hun werk. De protesten houden jaren aan en lopen regelmatig uit op ongeregeldheden, zo stond Rotterdam wegens acties enige tijd onder de ‘staat van beleg’. De demonstraties halen weinig uit want al in 1913 verloopt 96% van de graanoverslag via de elevatoren. In de jaren 1970 raken de elevatoren buiten gebruik, kranen met een grote capaciteit, tot 50 ton per hijs, hebben de rol van de zuiger overgenomen. Er is maar 1 drijvende graanelevator bewaard gebleven in Europa. Deze is in het bezit van het Maritiem Museum Rotterdam. |
| afmetingen | lengte 110 cm breedte 48 cm hoogte 104 cm lengte 121 cm breedte 51 cm hoogte 120 cm gewicht 55.2 kg |
| startdatum | 1918 |
| einddatum | 1940 |
Bekijk ook
Commentaar van bezoekers